اهمیت خواب کافی برای نوزاد

اهمیت خواب کافی برای نوزاد بر کسی پوشیده نیست. نوزادان با ویژگی هایی خاص به دنیا می آیند که ممکن است در ابتدا برای والدین غیر قابل درک باشد. و البته که کنار آمدن با آنها نیز بسیار سخت و مشکل است.

یکی از چالش هایی که پدر و مادر در بدو تولد نوزاد با آن روبه رو هستند مسئله خواب نوزاد است. نوزاد ۹ ماه را در محیط امن و راحت رحم زندگی کرده است و وقتی وارد دنیای بیرونی میشود ؛ ۷۰ درصد شبانه روز را می خوابد.

وقتی که نوزاد بیدار میشود باید زمان را به تغذیه ، مراقبت و میزانی TLC را اختصاص داد. که این امر موجب خستگی والدین میشود. از آنجا که میزان و روند خواب نوزاد با والدین بسیار متفاوت است ، گاهی بسیار نگران میشوند که نوزادشان سیکل خواب مناسبی دارد یا نه!!

اگر بتوانید چرخه خواب نوزاد را تنظیم کنید به تدریج مغز و سیستم اعصاب مرکزی رشد پیدا می کنند و ساعات خواب پایدارتری را خواهد داشت. در نتیجه در طول شب نوزاد کمتر بیدار میشود و این مسئله باعث راحتی خواب والدین هم میشود.

طبق نمودار بالا نوزادان از بدو تولد تا یک سالگی حداقل در شبانه روز بین ۱۷ تا ۱۳ ساعت می خوابند. که هر میزان سن نوزاد بالاتر می رود خواب شبانه‌اش پایدارتر میشود و روزانه کمتر میخوابد.

البته دقت داشته باشید که نوزادان الگوهای خواب متفاوتی دارند و اگر کودک شما این سیکل خواب را نداشت اصلا نگران نباشید ولی مهم است که بدانید نوزادان از بدو تولد تا ۳ ماهگی باید حتما بین ۱۱ تا ۱۷ ساعت بخوابند.

در این مقاله قصد داریم در مورد اهمیت خواب کافی برای نوزاد و راههایی برای بهبود خواب نوزاد ارائه دهیم.

خواب نامنظم نوزاد در طول شبانه روز

همانطور که در بالا اشاره کردیم هر نوزادی با ویژگی هایی به دنیا می آید و لزوما خواب همگی آنها نباید بر طبق یک سیکل مشخص و معین باشد ولی قضیه‌ی مهم فراهم آوردن محیطی برای متوسط خواب نوزاد در طول شبانه روز است.

دوره های خواب بزرگسال و کودک باهم متفاوت است و نوزادان بیشتر زمان خواب خود را در خواب REM سپری می کنند. در طی این نوع از خواب، چشم ها حرکت می کنند و مغز کاملا فعال است. در واقع این نوع از خواب برای تکامل مغز آنها ضروری است.

اما خواب نامنظم نوزاد مسئله‌ای است که والدین را بسیار نگران و درگیر می کند. در این بخش به تعدادی مورد که موجب خواب نامنظم در نوزاد میشود اشاره خواهیم کرد.

دل درد یا کولیک در نوزاد

یکی از علت های اصلی بیدار ماندن نوزاد در طول شبانه روز دل درد یا کولیک است. بدلیل اینکه نوزاد تا ۶ ماهگی فقط از شیر مادر تغذیه می کند ؛ حتی اگر قبل از خواب تغذیه‌ای کامل داشته باشد و معده‌اش پر باشد ، به زودی هضم میشود و دوباره نوزاد گرسنه از خواب میپرد.

به علت عدم تکامل کامل دستگاه گوارش انسان پیش از تولد و ادامه پیدا کردن این روندهای تکاملی تا ۶ ماه و گاهاً تا یک سال، در این زمان روده ها حرکات کافی و موثری ندارند تا بتوانند به درستی منجر به خروج حباب های هوا شوند، این حباب های هوای تجمع پیدا کرده منجر به تورم بخشی از روده شده، درنتیجه درد ها و گریه های شبانه را به دنبال خواهند داشت که به عنوان دردهای کولیکی نوزادان شهرت دارد.

تحریک نوزاد

متخصصان می گویند که نوزادانی که روزهای شلوغ و پر سر و صدایی را پشت سر می گذارد، نمی تواند شب به راحتی بخوابد. نوزادان بیش از اندازه حساس هستند و به راحتی تحریک میشوند.

تحریک نوزاد ممکن است بخاطر فشار و استرس زیادی باشد که در طول روز به مادر وارد میشود ، یا اینکه تغذیه مادر درست نباشد. مثلا خوراکی هایی مثل شکلات ، قهوه و یا نوشابه که کافئین دارند مستقیما روی شیر مادر تاثیر می گذارند. بعد که نوزاد از شیر مادر تغذیه می کند ، از این کافئین تغذیه می کند و بی خواب میشود. هر نوع ناآرامی ، تنش و تغذیه نامناسب مادر برروی خواب نوزاد تاثیر گذاشته و سیکل خواب منظم او را برهم میزند.

گرسنگی نوزاد

متخصصان متعقدند که نامنظم بودن خواب نوزاد تا سه ماهگی مربوط به گرسنگی بیش از اندازه نوزاد است. همانطور که اشاره شد شیر مادر بسیار مقوی ولی سبک است و بسیار زود هضم میشود. ممکن است فکر کنید که چون قبل از خواب به او مقدار زیادی شیر داده‌اید پس نوزاد دیگر بیدار نمیشود و خواب راحتی خواهید داشت !!

باید بگوییم که این ترفند اصلا درست نیست چرا که شیر به سرعت هضم میشود و نوزاد از شدت گرسنگی بیدار میشود. سعی نکیند بخاطر خواب کافی خودتان ، نوزاد را عادت دهید که شبی دوبار شیر بخورد، چرا که همان اندازه که خوابیدن برای کودک مهم است ، تغذیه کافی برای رشدش از اهمیت زیادی برخوردار است.

وابستگی شدید نوزاد به مادر

شاید بگویید که نوزاد قدرت تشخیص مادر و یا پدر را ندارد پس چگونه ممکن است حس وابستگی به والدین و به خصوص مادر داشته باشد.

نوزاد از زمان ۳ ماه آخر بارداری شروع به دریافت اطلاعات از اطرافش می‌کند و زمانی که به دنیا آمد نیز می‌تواند آن‌ها را به یاد آورد. مادر اولین شخصی است که کودک او را بیشتر از همه می‌بیند و زمان زیادی با او می‌گذارند.

نوزاد از زمان جنینی صدای مادر را تشخیص می دهد و نسبت به صدایش حساس میشود. اولین حسی که در نوزاد فعال میشود حس بویایی است. در ۶ روز اول تولد نوزاد بوی مادر را شناسایی می کند و با خیره شدن به او سعی می کند مادرش را تشخیص دهد.

پس دور از ذهن نیست شبها وقتی می خوابد فکر کند از مادرش دور شده است. پس با ترس دور شدن از مادر از خواب بیدار میشود و شروع به گریه کردن می کند. در این زمان حمایت مادر از نوزاد موجب تشدید رابطه عاطفی بین نوزاد و مادرش شده و حس حمایت را در کودک بر می انگیزاند.

فاکتورهای محیطی

مطالعه‌ای توسط ژیان و داگلاس انجام شده که به بررسی رابطه بین در دسترس بودن مادر و خلق و خوی نوزاد می پردازد. بر این اساس که هر زمان نوزاد از خواب بیدار میشود اگر مادر به سرعت در دسترس نباشد ، دیگر احساس امنیت و آرامش در خواب نخواهد داشت و هر لحظه احساس می کند که مادرش را از دست می دهد. همین مورد باعث بی خوابی نوزاد میشود و دوست دارد که هر لحظه در آغوش مادر باشد.

ژیان و داگلاس در مطالعه دیگری دریافتند که اگر این دسترسی عاطفی در بین ماههای اول تا ششم به درستی و به سرعت صورت بگیرد نوزاد خوابی راحتتر و مطمئن تر را تجربه می کند.

به همین علت خواباندن نوزاد در اتاق مشترک والدین در ماههای اولیه از اهمیت زیادی برخوردار است. خرید تخت کنار مادر مناسب برای نوزاد و فراهم آوردن محیطی امن برای خواب نوزاد ، به داشتن خوابی پایدار و سیکل خواب منظم تر کمک می کند.

خواب کافی چه تاثیراتی بر نوزاد دارد ؟

رشد نوزاد

نوزادان به طور معمول در ابتدای تولد ۳/۶۰۰ وزن دارند. وزنشان از ابتدای تولد تا ۵ ماهگی دو برابر و تا یک سالگی سه برابر میشود. پس در مدت زمان کوتاهی رشد زیادی دارند و یکی از عوامل این رشد خوب ، خواب کافی می باشد.

سوماتوتروپین یک هورمون رشد است که در طول روز ترشح می شود ، اما “تقریباً ۸۰ درصد آن بلافاصله پس از اینکه نوزاد در مرحله غیر REM خواب است ، ترشح می شود.” بنابراین نداشتن خواب کافی می تواند رشد جسمانی آنها را مختل کند.

مطالعه ای که توسط لامپل و جانسون انجام شد ، ارتباط بین افزایش سریع خواب و جهش های رشد در طول بدن را نشان داد ، که مشخص شد اعمال رشد هم در هنگام خواب اتفاق می افتد و هم تحت تأثیر آن قرار می گیرد تصور می شود که این ممکن است به دلیل ترشح سوماتوتروپین در طول زمان باشد.

اضافه وزن نوزاد

خواب کافی منجر به وزن گیری اصولی در نوزاد میشود. متخصصان در تحقیقاتی به این نتیجه رسیده اند که کم خوابی در کودک منجر به چاقی خواهد شد. مخصوصا این تاثیر در ۶ ماهه اول زندگی بیشتر نمود پیدا می کند. محققان با بررسی ۹۱۵ کودک به این نتیجه رسیده اند که خواب روزانه کمتر از ۱۲ ساعت موجب اضافه وزن در نوزادان شده و این روند تا پیش دبستانی ادامه خواهد داشت.

بنابراین اگرچه خواب خوب و کافی موجب رشد کودک بطور مناسب میشود ولی خواب ناکافی نیز موجب چاقی و اثرات جبران ناپذیر بعد از آن خواهد شد.

توسعه و یادگیری ذهنی

مغز کودک شما در سال اول زندگی تقریباً دو برابر می شود. نوزادان به سرعت رشد می کنند و بسیاری از یادگیریشان هنگام خواب انجام می شود. تحقیقات ادنیک و همکارانش تعدادی از مطالعات را در مورد خواب و رشد ذهنی نوزادان مورد بررسی قرار داد  که بر اساس آن بین خواب ناکافی و نمره بهره هوشی رابطه مستقیم وجود داشت.

آنها همچنین دریافتند که اگر نوزاد به اندازه کافی بخوابد خلق و خوی بهتری خواهد داشت و کمتر بداخلاقی خواهد کرد ، خواب به نوزادان اجازه می دهد تا حافظه و چیزهایی را که هنگام بیداری آموخته اند تقویت کنند ، آنها را برای پردازش و اکتشاف محیط خود آماده می کند و به آنها این امکان را می دهد که شرایط را بهتر درک کنند.

این پردازش اطلاعاتی که در هنگام خواب اتفاق می افتد ، به ویژه در سال اول بسیار مهم است ، زیرا این زمانی است که کودک کاملاً با جهان آشنا شده و همه چیز را درباره بدن و محیط خود یاد می گیرد.

سیستم ایمنی نوزاد

خواب ، سیستم ایمنی به ویژه در نوزادان را بسیار قوی می کند. اگر نوزاد کم خوابی داشته باشد ، بیشتر مستعد بیماری و عفونت است و می تواند بر زمان بهبودی او تأثیر بگذارد. بیمار بودن نیز می تواند بر خواب نوزادان تأثیر منفی بگذارد ، چرخه خواب آنها را مختل کرده و در مجموع خواب با کیفیت کمتری برایشان به همراه داشته باشد.

نکاتی برای بهبود خواب نوزادان

با وجود مراقبت های فراوان از نوزاد بازهم در طول شبانه روز و به علتهای متفاوتی ، نوزاد دچار بی خوابی میشود. البته در این مواقع اصلا نیازی نیست والدین استرس داشته باشند و در مورد نوزاد خود نگران باشند. در کل مقوله خوابیدن کودک موضوعیست که کل والدین جهان را با چالش مواجه کرده است. در این جا ما راهکارهایی برای بهبود خواب نوزاد به شما ارائه خواهیم کرد.

یک محیط خواب راحت ایجاد کنید

محیط خواب نوزاد شما باید بسیار راحت باشد. اول اینکه زیاد سرد یا گرم نباشد. متخصصان پیشنهاد می کنند که محیط خواب نوزاد دمایی حدود ۱۶ تا ۲۰ درجه سانتیگراد داشته باشد. حتما از ملافه های سبک در حین خواب استفاده کنید. به هیچ عنوان از کلاه یا شال برای گرم نگه داشتن کودک در حین خواب استفاده نکنید در غیر این صورت خطر سندروم مرگ ناگهانی کودک (SIDS) افزایش پیدا می کند.

سایر مواردی که می توانند محیطی راحت ایجاد کنند ، ساکت نگه داشتن فضا و یا لالایی برای خواباندن نوزاد است. دقت کنید که همیشه قبل از خواب برای نوزاد لالایی بخوانید تا به این صدا به عنوان نوایی برای خواب عادت کند.

عامل دیگر کاهش یا از بین بردن نور آبی فلئورسنت یا مهتابی در محیط خواب نوزاد است. کاهش این نوع نور به بهبود خواب نوزاد و کاهش اختلالات خواب کمک شایانی خواهد کرد.

یک روتین ثابت برای خواب نوزاد ایجاد کنید

سعی کنید یک ساعت منظم و ثابت را برای خواب در نظر بگیرید و کودک را به خوابیدن سر این ساعت مشخص عادت دهید. این مسئله در ابتدا ممکن است دشوار باشد ولی در نهایت به راحتی کار شما و خواب راحتتر نوزاد می انجامد.

فعالیت خود را به حداقل برسانید

سعی کنید در طول ساعاتی که نوزاد خواب است کمتر با تلفن صحبت کنید ، سروصدا نکنید ، کارهای منزل را به تعویق بیندازید ، لامپ را روشن نکنید. در عوض می توانید قبل از خواب برایشان لالایی بخوانید و یا موزیک های ملایم پخش کنید که نوزاد خواب راحتتری داشته باشد.

حمایت عاطفی

این مهم است که کودک احساس امنیت کند ولی سعی کنید بسیار هم به او سر نزنید تا کودکی وابسته و ترسو بار نیاید. زمانی که کودک به هر علتی از خواب می پرد ، بهتر است مادر هرچه سریعتر کنار او حضور داشته باشد تا کودک نترسد و احساس امنیت کند.

البته توجه کنید که با هر صدایی از کودک به طرف او ندوید زیرا بسیاری از صداهای نوزاد نشانه از خواب بیدار شدن نیستند و با حاضر شدن بر سر نوزاد بدخوابش می کنید. پس زیاد به هر صدایی توجه نکنید. از طرفی توجه زیاد به نوزاد باعث وابسته شدن و عدم استقلال او در بزرگسالی خواهد شد.

هیچگاه نوزاد خود را با بقیه مقایسه نکنید

در کل این متن سعی شد از اهمیت خواب کافی برای نوزاد بحث شود. ولی در انتها دقت نمایید که هیچ گاه کودک خود را با بقیه نوزادان مقایسه نکنید. زیرا هر کودکی ویژگی های خاص خودش را دارد و همینکه از نظر جسمی و روانی از سلامت کافی برخوردار باشد جایی برای نگرانی ندارد.

اهمیت خواب کافی برای نوزاد تا جایی است که شما تمامی نکات مربوط به فراهم کردن محیطی آرام و مناسب برای خواب کودک را رعایت کنید. بیش از این نگران نباشید و بگذارید دلبندتان روند طبیعی رشد خود را طی نماید.